1. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác dân vận
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Lực lượng của dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Người đã khẳng định công tác vận động quần chúng là một nhiệm vụ chiến lược, có ý nghĩa quyết định cho sự thành bại của cách mạng. Để thực hiện có hiệu quả công tác dân vận trong tình hình mới, thực hiện thắng lợi mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, công tác dân vận và toàn bộ hoạt động của Đảng và Nhà nước phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân; đổi mới, phát huy tối đa quyền làm chủ của Nhân dân theo phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, tiến tới thực hiện quy chế “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”; thi đua thực hiện hiệu quả phong trào “Dân vận khéo” theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Hơn 70 năm trước, trong bài báo “Dân vận” đăng trên Báo Sự thật số ra ngày 15/10/1949 với bút danh X.Y.Z, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Công tác dân vận là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là việc phát huy vai trò thực hành dân vận của cán bộ các cơ quan hành chính nhà nước. “Tất cả cán bộ chính quyền, tất cả cán bộ đoàn thể và tất cả hội viên của các tổ chức nhân dân đều phải phụ trách dân vận”. Bác yêu cầu mỗi cơ quan, cán bộ trong bộ máy chính quyền đều phải làm công tác vận động quần chúng gắn với nhiệm vụ, quyền hạn và công việc chuyên môn hằng ngày của mình, có như vậy thì công tác dân vận của Đảng mới thực hiện hiệu quả thiết thực theo phương thức: “Dân vận là vận động tất cả lực lượng của mỗi một người dân không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân, để thực hành những công việc nên làm, những công việc Chính phủ và Đoàn thể đã giao cho”.
2. Quan điểm của Đảng về công tác dân vận
Kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhiều năm qua, cùng với sự nghiệp đổi mới toàn diện của đất nước, Đảng ta luôn quan tâm, ban hành nhiều nghị quyết cụ thể hóa chủ trương, đường lối đối với công tác dân vận; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của hệ thống chính trị về công tác dân vận, coi công tác dân vận luôn có vai trò quan trọng đối với các cơ quan nhà nước, góp phần giữ gìn, thắt chặt mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, dựa vào dân để xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân”. Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 3/6/2013, của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, “Về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”, nêu rõ quan điểm: “Công tác dân vận là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên các đoàn thể Nhân dân, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, trong đó, Đảng lãnh đạo, chính quyền tổ chức thực hiện, Mặt trận, đoàn thể làm tham mưu và nòng cốt”; đồng thời, nhấn mạnh động lực để thúc đẩy người dân tham gia chính là quan tâm đến lợi ích hợp pháp, chính đáng cũng như phát huy quyền làm chủ, tinh thần trách nhiệm, sức sáng tạo, nguồn lực trong nhân dân. Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, nội dung về công tác dân vận được nhấn mạnh: “Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thật sự tin dân, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân, có trách nhiệm với dân”, quan tâm giải quyết những vấn đề thiết thực, những bức xúc trong nhân dân; tiếp tục hoàn thiện thể chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”. Hiến pháp năm 2013 tiếp tục khẳng định: “Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng Nhân dân, tận tụy phục vụ Nhân dân, liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự giám sát của Nhân dân; kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền”. Với trách nhiệm quản lý nhà nước, các cơ quan nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thể chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng thành chính sách, pháp luật và quan trọng hơn đó là tổ chức thực hiện và đưa chính sách, pháp luật đi vào cuộc sống.
3. Kết quả công tác dân vận của chính quyền trên địa bàn tỉnh
Trong thời gian qua, công tác dân vận của chính quyền đã có nhiều chuyển biến tích cực; nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ của chính quyền các cấp, của cán bộ, công chức, viên chức, các tầng lớp nhân dân ngày càng được nâng lên rõ rệt. Quyền làm chủ của nhân dân được tôn trọng và bảo đảm, các hình thức dân chủ đại diện được phát huy, dân chủ trực tiếp được mở rộng, tạo điều kiện để nhân dân giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước và cán bộ, công chức, viên chức. Phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” được thể chế, cụ thể hóa trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần phát huy vai trò, tiềm năng, sức sáng tạo của nhân dân, tham gia bàn bạc những công việc của địa phương, đất nước; góp ý kiến xây dựng chính sách, pháp luật, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, tham gia giám sát các hoạt động của cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư; thực hành dân chủ trong xã hội được mở rộng hơn, giải quyết những vướng mắc, khó khăn, bức xúc trong xã hội được chính quyền quan tâm, tạo điều kiện cho nhân dân trao đổi, bàn bạc, tháo gỡ, giải quyết có hiệu quả.
Nhận thức được vai trò, vị trí quan trọng của công tác dân vận chính quyền, Ban Dân vận Tỉnh uỷ đã phối hợp với Sở Nội vụ tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1030/QĐ-UBND ngày 01/6/2018 quy định tiêu chí, thang điểm và phương pháp đánh giá công tác dân vận của các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh. Việc thực hiện tiêu chí, thang điểm và phương pháp đánh giá công tác dân vận của các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập đã mang lại hiệu quả rõ nét về đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của các cơ quan hành chính nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập theo chức năng, nhiệm vụ được phân công. Việc chấm điểm dân vận các cơ quan nhà nước gắn với công tác thi đua khen thưởng đã làm thay đổi nhận thức, trách nhiệm của cán bộ công chức, viên chức trong thực hiện công tác dân vận, đặt biệt gắn với vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Từ đó, xuất hiện nhiều mô hình, điển hình tiêu biểu, như: mô hình “Đổi nhu yếu phẩm lấy vũ khí” của Công an Đức Trọng; mô hình “Tổ tự tuần tra an ninh” tại xã Mỹ Đức, huyện Đạ Tẻh”; mô hình “Camera an ninh” của Công an thành phố Đà Lạt; mô hình “Về với Nhân dân” của Phòng Chính trị, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh; mô hình “Trường giúp Trường” của Văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo; mô hình “Nâng cao hiệu quả công tác y tế dự phòng đến tận vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số” của Sở Y tế Lâm Đồng…là những điểm sáng trong phong trào thi đua “Dân vận khéo” góp phần xây dựng mối quan hệ tích cực giữa chính quyền và nhân dân.
Trong những năm qua, công tác dân vận của chính quyền của tỉnh đã có nhiều chuyển biến, các chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) liên tục tăng, cụ thể: năm 2019 xếp thứ 22/63 tỉnh, thành phố tăng 5 bậc so với năm 2018, năm 2020 xếp thứ 23/63 tỉnh, thành phố; chỉ số cải cách hành chính cấp tỉnh năm 2019 xếp thứ 40/63 tỉnh, thành, tăng 07 bậc so với năm 2018. Chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính (SIPAS) năm 2019 xếp thứ 20/63 tỉnh, thành phố, tăng 21 bậc so với năm 2018. Trung tâm phục vụ hành chính công cấp tỉnh tiếp tục duy trì, hoạt động có hiệu quả, giải quyết các TTHC theo cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông cho người dân và doanh nghiệp, hạn chế để sảy ra tình trạng chậm trễ, ách tắc; đến nay, 100% sở, ban, ngành và UBND cấp huyện đã thực hiện tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC thông qua dịch vụ Bưu chính công ích. Năm 2020, toàn tỉnh tiếp nhận 985,8 ngàn hồ sơ, đã giải quyết 975,8 ngàn hồ sơ; trong đó, đúng hạn 970,13 ngàn hồ sơ đạt 99,4%; trễ hạn 5.670 hồ sơ, chiếm 0,6%; quá hạn 650 hồ sơ. Việc rà soát, giải quyết dứt điểm đơn thư khiếu nại, tố cáo, nhất là các vụ việc phức tạp, kéo dài luôn được chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết.
Tuy nhiên, thực tiễn đòi hỏi phải tiếp tục có sự chuyển biến mạnh mẽ, quyết liệt hơn, đề cao hơn nữa trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức để công tác dân vận của chính quyền đạt được mục tiêu và đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Hiện nay, còn không ít cán bộ, công chức chưa nhận thức đầy đủ vai trò quan trọng công tác dân vận của các cơ quan nhà nước; chưa coi trọng việc vận động, thuyết phục, tạo sự đồng thuận của người dân trong quá trình thực hiện quản lý nhà nước. Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tổ chức thực thi chính sách, pháp luật trên một số lĩnh vực của chính quyền các cấp, nhất là trong lĩnh vực quản lý đất đai, môi trường, đầu tư xây dựng...còn hạn chế; tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính, dịch vụ công vẫn còn gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp; ở nhiều địa phương, công tác giải quyết đơn, thư, khiếu nại, tố cáo chưa có nhiều chuyển biến; đạo đức công vụ, ý thức, trách nhiệm phục vụ nhân dân của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức chưa cao, vẫn còn tình trạng thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với nhân dân; chưa thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở; việc lấy ý kiến nhân dân khi xây dựng, triển khai đề án, dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội còn hình thức. Sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội để thực hiện công tác dân vận ở một số địa phương chưa chặt chẽ; chưa phát huy tốt vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, tham gia quản lý nhà nước.
4. Nhiệm vụ, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác dân vận của chính quyền trong tình hình mới
Trong thời gian tới, để tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận của các cơ quan nhà nước trong giai đoạn hiện nay, cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau:
Một là, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, quán triệt sâu rộng các chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác dân vận, trọng tâm là Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 03/06/2013 của Ban Chấp hành Trung ương về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”; Quyết định số 290-QĐ/TW, ngày 25/02/2010 của Bộ Chính trị về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị; Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị về việc ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Kết luận số 114-KH/TW ngày 14/7/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (Khóa XI) về “Nâng cao hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp”; Kết luận số 120-KL/TW ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở; Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 16/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ về “Tăng cường đổi mới công tác dân vận trong cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp”... nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm và hành động của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, nhất là của cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp, người đứng đầu, đảng viên, cán bộ, công chức trong mối quan hệ với nhân dân.
Hai là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước gắn với việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh, nâng cao đời sống của nhân dân gắn với các mục tiêu phát triển bền vững; thực hiện có hiệu quả các Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các chính sách đối với người yếu thế, người thu nhập thấp, người nghèo...
Ba là, tiếp tục thể chế cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, bảo đảm nguyên tắc mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Bốn là, thúc đẩy mạnh mẽ công tác cải cách hành chính nhà nước, nâng cấp các dịch vụ công trực tuyến ở mức 3, mức 4, liên thông từ Trung ương đến chính quyền các cấp, người dân; xây dựng Chính phủ, chính quyền điện tử gắn với cải cách chế độ công vụ, tiền lương. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức về chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức công vụ, xây dựng phong cách “trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”, “nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, phát huy vai trò nêu gương của người đứng đầu, thường xuyên đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cơ quan hành chính các cấp, gắn với lấy phiếu tín nhiệm trong hoạt động của các cơ quan dân cử. Tăng cường thanh tra, kiểm tra thực thi công vụ, quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên, kiên quyết xử lý những cán bộ, công chức, viên chức quan liêu, tham nhũng, sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền và năng lực, phẩm chất yếu kém, vi phạm pháp luật.
Năm là, tập trung giải quyết kịp thời, đúng pháp luật những bức xúc xã hội nổi cộm, nhất là các vụ, việc phức tạp kéo dài, tiềm ẩn vấn đề an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội thông qua tiếp dân, đối thoại, giải quyết thực chất, có lộ trình giảm dần, tiến tới giải quyết dứt điểm các vụ, việc phức tạp, không để phát sinh mới, giải quyết ngay từ lúc vụ, việc phát sinh tại cơ sở.
Sáu là, phối hợp thường xuyên giữa Ban Dân vận cấp ủy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội với các cấp chính quyền về công tác dân vận. Đưa công tác dân vận của chính quyền trở thành hoạt động thường xuyên, là yêu cầu bắt buộc đối với hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức hành chính trong thực thi công vụ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội cần tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh, nhất là giám sát công chức, người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước.
Bảy là, đẩy mạnh phong trào thi đua “Dân vận khéo” gắn với việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” trong các cơ quan hành chính nhà nước, nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu để vận động, khuyến khích các tầng lớp nhân dân phát huy mọi tiềm năng, trí tuệ cống hiến cho cộng đồng xã hội, cho đất nước; biểu dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong hoạt động công vụ, cải cách hành chính, trong quan hệ với nhân dân, nhằm cổ vũ tinh thần phục vụ nhân dân, góp phần xây dựng Nhà nước “của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân” trong thời kỳ mới.
Tám là, để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác dân vận chính quyền năm 2021 với trọng tâm là đẩy mạnh thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, Ban Dân vận Tỉnh uỷ cần triển khai thực hiện tốt Kế hoạch điều tra dư luận xã hội về kết quả thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn theo Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 ngày 20/4/2007 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, làm cơ sở để tham mưu Ban Thường vụ Tỉnh uỷ chỉ đạo thực hiện tốt công tác dân vận của chính quyền trong thời gian tới.
Chín là, đẩy mạnh triển khai các Chương trình phối hợp với UBND tỉnh và các ngành; tham mưu UBND tỉnh sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1030/QĐ-UBND ngày 01/6/2018 quy định tiêu chí, thang điểm và phương pháp đánh giá công tác dân vận của các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế.
Quang Tuyền