Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” bắt đầu được triển khai thực hiện từ năm 2000, phong trào đã bao quát nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Phong trào bao gồm 5 nội dung là đoàn kết giúp nhau “Xóa đói, giảm nghèo”; thực hiện nếp sống văn hóa, kỷ cương pháp luật; xây dựng môi trường sạch - đẹp - an toàn; xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở và phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; xây dựng tư tưởng, chính trị lành mạnh. Song song với đó là 7 phong trào, gồm xây dựng gia đình văn hóa; làng, thôn, bản, tổ dân phố văn hóa; “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới, phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa; “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”; học tập, lao động sáng tạo; xây dựng người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến. Trong những năm qua, phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa được các cấp, các ngành, địa phương trong tỉnh triển khai rộng khắp, gắn kết với nhiều cuộc vận động, các phong trào khác nhau và nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của các tầng lớp Nhân dân.
Qua đó, đã xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, các truyền thống, phong tục tốt đẹp của dân tộc, nhất là của đồng bào dân tộc thiểu số được gìn giữ và phát huy; nhiều hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan đã được loại bỏ, tạo sự gắn bó keo sơn, thắt chặt tình làng nghĩa xóm, góp phần nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của người dân, bảo đảm trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, đây cũng là một trong những phong trào thúc đẩy mạnh mẽ các mô hình công dân học tập, cộng đồng học tập, xã hội học tập, nâng cao tinh thần học tập suốt đời của người dân nhờ vào việc đưa các chỉ tiêu về học tập vào thang bảng điểm để xét các danh hiệu văn hoá tại cơ sở như danh hiệu văn gia đình văn hoá, thôn, tổ dân phố văn hoá, phường thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh…
Cũng nhờ đó mà Phong trào trong những năm qua đạt được những kết quả đáng ghi nhận, trên địa bàn tỉnh hiện có 287.001/315.065 hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, đạt tỷ lệ 91%, có 1.309/1.376 thôn, tổ dân phố được công nhận, công nhận lại danh hiệu văn hóa, đạt tỷ lệ 95%, có 111/111 xã được công nhận và công nhận lại danh hiệu “Xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới”, đạt tỷ lệ 100%; có 27/31 phường, thị trấn đạt “Phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị” đạt tỷ lệ 88% và có 1.527/1.557 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp được công nhận đạt chuẩn văn hóa, đạt tỷ lệ 98,0%. Với những kết quả đó có thể thấy rằng phong trào ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả và chất lượng, qua đó các hoạt động khuyến học, khuyến tài đã được quan tâm và chú trọng triển khai thực hiện tại cơ sở, xuất hiện nhiều các mô hình cá nhân học tập, cộng đồng học tập, xã hội học tập, qua đó tạo một môi trường văn hóa phát triển về mọi mặt, mà học tập suốt đời để nâng cao trình độ của mỗi cá nhân, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước là một trong những nội dung không tách rời và song hành cùng với việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.
Tuy nhiên, hiện nay các tiêu chí để xét các danh hiệu văn hoá như gia đình văn hoá, thôn tổ dân phố văn hoá, đô thị văn minh, thì các nội dung về vấn đề học tập đưa vào thực hiện trong việc xây dựng đời sống văn hóa tại cơ sở chưa đa dạng, phong phú, chưa mang tính khuyến khích, động viên các lứa tuổi khác nhau tham gia học tập nâng cao trình độ, phục vụ cho nhu cầu bản thân, đáp ứng nhu cầu ngày càng phát triển của xã hội; mà việc lồng ghép này chỉ dừng lại ở việc đưa nội dung trẻ em trong độ tuổi đi học thì được đến trường hay nội dung về điểm đọc sách cộng đồng là một trong những nội dung nhỏ trong rất nhiều các chỉ tiêu khác để xây dựng môi trường văn hóa. Cụ thể tại chỉ tiêu số 2 về xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần lành mạnh, nội dung “Trẻ em trong độ tuổi đi học thì được đến trường” hay nội dung “có điểm đọc sách phục vụ cộng đồng” và 2 nội dung đó cũng quy định số điểm cộng và điểm trừ rất ít trong tổng số thang bảng điểm trong quá trình xét các danh hiệu văn hóa. Nếu nội dung “trẻ em trong độ tuổi đi học thì được đến trường” mà đạt thì được cộng 2,5 điểm, nếu chỉ tiêu này không đạt thì không có điểm và nội dung về đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở trở lên chỉ tiêu này đạt được cộng thêm 2,5 điểm, nếu không đạt bị trừ 1 điểm trong thang điểm 100, riêng nội dung “có điểm đọc sách phục vụ cộng đồng” được cộng 1 điểm và không có thì bị trừ 0,5 điểm. Nên nếu không đạt các chỉ tiêu này thì không ảnh hưởng lớn đến đến tổng số điểm, do đó các danh hiệu văn hoá vẫn đạt, bởi số điểm trừ là rất ít, mà chỉ cần đạt tổng số từ 85 /100 điểm và đối với vùng sâu, vùng xa chỉ 60/100 là đã đạt danh hiệu văn hoá trên.
Những điểm thưởng và trừ trong nội dung chỉ mang tính chất động viên, nội dung về học tập này vẫn mang tính cơ bản nhất, chủ yếu tập trung vào các đối tượng ở lứa tuổi đến trường, chưa đi vào chiều sâu công tác khuyến học, khuyến tài, để động viên công dân học tập suốt đời, nhất là đối tượng người cao tuổi và các lứa tuổi khác nhau.
Để công tác phối hợp giữa phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” gắn với các mô hình công dân học tập, cộng đồng học tập, xã hội học tập trong thời gian đến đạt được nhiều kết kết quả, cần tập trung vào giải pháp như sau:
1. Tiếp tục hoàn thiện hơn về thể chế, tạo cơ sở pháp lý đưa nội dung về việc học tập, trở thành một trong những nội dung quan trọng trong các tiêu chí xây dựng văn hóa cơ sở, đặc biệt là trong việc xét các danh hiệu văn hóa như gia đình văn hóa, thôn tổ dân phố văn hóa…
2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền bằng các hình thức khác nhau như tuyên truyền trực quan, tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt, trong chuyên môn của ngành, xe loa tuyên truyền, trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ của địa phương nhằm nâng cao nhận thức của các cấp uỷ đảng, chính quyền và toàn thể nhân dân về vai trò của việc học tập suốt đời trong việc nâng cao dân trí, trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
3. Đẩy mạnh việc lồng ghép các hoạt động của Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” với các nội dung của khuyến học, khuyến tài để triển khai thực hiện, đưa tiêu chí về khuyến học, khuyến tài và các mô hình gia đình học tập, cộng đồng học tập, xã hội học tập để làm tiêu chí xét các danh hiệu danh hiệu văn hoá tại địa phương. Đồng thời, thường xuyên tổ chức tuyên truyền về vị trí và vai trò của việc học tập đến toàn thể người dân để nâng cao tinh thần, ý thức tự học tập cho người dân.
4. Đẩy mạnh công tác lãnh chỉ, đạo của các cấp, các ngành, địa phương trong công tác xây dựng đời sống văn hóa tại cơ sở nói chung và nội dung về khuyến học, khuyến tài nói riêng. Để các nội dung này trở thành các nội dung không thể thiếu và hỗ trợ nhau cùng phát triển.
5. Lồng ghép các hoạt động, đề án học tập suốt đời trong thư viện bảo tàng vào các hoạt động khuyến học khuyến tài tại các địa phương, trong các hoạt động khác nhau của phong trào và hương ước quy ước, xem việc học tập này là một việc làm thường xuyên liên tục, là một trong những việc nhằm nâng cao dân trí, bổ sung thêm kỹ năng cho mọi lứa tuổi.
6. Tiếp tục thực hiện các nội dung chương trình thuộc Dự án 6, thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, trong đó có nội dung xây dựng các tủ sách công cộng, nhằm tạo điều kiện cho mọi người dân có nơi để học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ và sự hiểu biết của cá nhân về các nội dung khác nhau trong cuộc sống, thực hiện một bước đưa gần tri thức của nhân loại đến với đọc giả trên địa bàn tỉnh.
7. Quan tâm xây dựng, sửa chữa và nâng cấp hệ thống thiết chế văn hóa, để các thiết chế văn hóa phát huy hết công năng sử dụng; tạo sân chơi, sinh hoạt, học tập, nghiên cứu sáng tạo của các tầng lớp nhân dân, thu hút được đông đảo người dân tham gia.
8. Tăng cường công tác theo dõi, kiểm tra đánh giá, nhân rộng các mô hình, điển hình trong việc học tập suốt đời để góp phần xây dựng phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ngày càng phát triển, góp phần xây dựng một môi trường học tập cho mọi lứa tuổi khác nhau, động viên việc học tập suốt đời trong cộng đồng khu dân cứ, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.
Phòng Dân vận các cơ quan Nhà nước, dân tộc và tôn giáo